Introductie tot de EUDR

De Europese Unie Ontbossingsverordening (EUDR) is een belangrijke stap in de wereldwijde strijd tegen ontbossing en bosdegradatie. Deze verordening, die op 29 juni 2023 in werking trad, vereist dat grondstoffen zoals soja, cacao, koffie, rundvlees, palmolie, rubber en hout die de EU binnenkomen of verlaten, gecertificeerd zijn als niet-bijdraaiend aan ontbossing of bosdegradatie. Deze gedurfde maatregel weerspiegelt de inzet van de EU om haar ecologische voetafdruk te verkleinen en biodiversiteitsverlies en klimaatverandering aan te pakken. 

Waarom de EUDR belangrijk is

De wereldwijde impact van ontbossing
Ontbossing is al lange tijd een urgent wereldwijd probleem. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) zijn er meer dan 420 miljoen hectare bos verloren gegaan door activiteiten zoals landbouwuitbreiding. De gevolgen hiervan omvatten aanzienlijk biodiversiteitsverlies, versnelde klimaatverandering en verstoringen van ecosystemen die essentieel zijn voor het leven op aarde. 

De rol van de EU 
Hoewel de grootste primaire bossen buiten de EU-grenzen liggen, hebben de consumptiepatronen van de Unie een wereldwijde impact. De EU erkent haar verantwoordelijkheid en heeft het bestrijden van ontbossing tot een kernonderdeel van haar Green Deal en milieubeleid gemaakt. 

Ontwikkeling van de EUDR

Vroege inspanningen  
De aanpak van ontbossing door de EU begon in 2008 met de eerste mededeling over ontbossing. Deze beleidsrichtlijn was bedoeld om een basis te leggen voor een wereldwijde respons. In 2019 werden verdere inspanningen geformaliseerd via de EU Green Deal, wat leidde tot een reeks wetgevende ontwikkelingen, waaronder de EUDR. 

Wetgevende mijlpalen 
De Europese Commissie stelde de EUDR in november 2021 voor en tegen december 2022 leidden snelle onderhandelingen tot de goedkeuring ervan. De samenwerking tussen het Europees Parlement, de Raad van de EU en de Commissie benadrukt de urgentie en het belang van het probleem. Campagnes van de civil society, zoals Together4Forests van WWF, speelden ook een cruciale rol en leverden meer dan een miljoen reacties op tijdens openbare raadplegingen. 

Belangrijkste verplichtingen voor bedrijven

1. Gegevens over de Toeleveringsketen Verzamelen: Bedrijven moeten gedetailleerde informatie verzamelen over de oorsprong van de grondstoffen die in hun producten worden gebruikt. 

2. Risicoanalyses Uitvoeren: Een grondige analyse van 14 criteria is vereist om risico’s te identificeren en te beperken. 

3. Zorgvuldigheidsverklaringen Indienen: Bedrijven moeten een nalevingsverklaring indienen bij een centraal EU-informatiesysteem voordat zij handeldrijven. 

4. 4. Informatie in de Toeleveringsketen Delen: Bedrijven die grondstoffen verwerken of verhandelen, moeten zorgvuldigheidsinformatie doorgeven aan hun klanten. 

Implementatie-uitdagingen en Ondersteuningsmaatregelen

Acties voor effectieve implementatie 
Het succes van de EUDR hangt sterk af van een robuuste implementatie. Om dit te ondersteunen heeft de Europese Commissie: 

• Het Multi-Stakeholder Platform opgericht om goede praktijken te bevorderen. 

• Het EU Observatorium voor Ontbossing uitgebreid voor verbeterde mondiale monitoring. 

• • Dialogen en samenwerkingen met producerende landen gestart om soepele overgangen te bevorderen. 

Kritiek aanpakken 
Hoewel de doelen van de EUDR lovenswaardig zijn, blijven uitdagingen bestaan. Producenten en belanghebbenden in exporterende landen voelen zich vaak buitengesloten of oneerlijk belast. Daarnaast heeft onzekerheid over de categorisatie van landen in risiconiveaus geleid tot terughoudendheid bij de adoptie. 

De inzet van Nederland

Nederland is een proactieve speler geweest in het waarborgen van een soepele implementatie. Via belanghebbendenbijeenkomsten en internationale samenwerkingen heeft de Nederlandse overheid geprobeerd handelspartners af te stemmen op de vereisten van de verordening. Als onderdeel van het Team Europe Initiatief voor Ontbossingsvrije Waardeketens draagt Nederland ook bij aan financierings- en capaciteitsopbouwinspanningen.